Author :
Abstract
II.Meşrutiyet döneminde, batılılaşmanın etkisi ile Osmanlı İmparatorluğundaki okulların ders programlarından yenilikler yapılmaya başlanmıştır. Yapılan bu yeniliklerden beden eğitimi ve spor dersi de olumlu etkilenmiştir. Beden eğitimi ve spor dersi birçok okulun müfredatına bu dönem içerisinde girmiştir. Osmanlı İmparatorluğunun son evresinde Alman, İsveç ve Danimarka jimnastik akımları vardı. İsveç usulü jimnastik, Ling’in ve Bronting’in tarafından geliştirilmiştir. Bu jimnastik sisteminde, o zamanki İsveç’in içtimai, iktisadi, idari bünyesine ve ihtiyaçlarına göre hazırlanmıştır. Danimarka sistemine gelince, Bukh’tan miras kalan bu usul esasında İsveç’inkinden farklı değildir. Alman jimnastiği; Hristiyan bir din adamı olan Bazedov tarafından çocukların din ve ırk gibi kavramlardan sıyrılarak, insan perver bir birey yetiştirmek için oluşturulmuş bir yapıdaydı. Fransa’dan gelen Monsieur Curel, Osmanlı devletine modern jimnastiği getiren ilk insanlardan biridir. II. Meşrutiyet’le beraber Darülmuallimat’ın eğitim kalitesi de yükseltilmeye çalışılmıştır. Bu yöndeki en önemli gelişme 1913 yılında Darülmuallimat’ın isminin Darülmuallimat-ı Âliye olarak değiştirilir ve beden eğitimi öğretmeni yetiştirmek için 30 kişiye de eğitim verilmeye başlanmıştır. 6 Ekim 1913’te Tedrisat-ı İptidaiye Kanun-ı Muvakkatı (İlköğretim geçici yasası) kabul edilmiş olup, kabul edilen bu kanunla, beden eğitimi ve öğretimi dersleri ilk defa, ilkokulların ders programına girmiştir. II. Meşrutiyetin getirmiş olduğu en büyük yeniliklerden birisi de, Türk kızlarına yönelik beden eğitimi ve öğretimi derslerinin verilmiş olmasıdır. Türk kadınlarının 1913 yılında Gülhane Parkına girilmesine izin verildikten sonra, Türk kadınları için 1915 yılında bir İnas Darülfünûnu açılması gündeme gelmiştir. Kadın ve kızlara terbiye-i bedeniye dersi Selim Sırrı tarafından Darülfünûn’da başlatılan konferanslarla verilmiştir. İzcilik Meşrutiyet dönemi içerisinde Osmanlı İmparatorluğunda gelişmeye başlamıştır. İzcilik etkinlikleri 1910’da (Sultani) Liselerin, 1911’de İdadilerin programına girmiştir. Çalışma geçmişte ya da halen var olan bir durumu, var olduğu şekliyle tanımlamayı amaçlayan “tarama modeli” kapsamında, olayların geçmiş zaman içindeki gelişiminin, geçmişte olanların öğrenilmesi, anlaşılması ve açıklanması amacıyla araştırmacı tarafından ilgili kaynak ve yayınların incelenerek değerlendirildiği “tarihsel araştırma” metodu ile yapılandırılmıştır. Yapılan bu çalışmanın amacı, II. Meşrutiyet döneminde başlayarak, Cumhuriyete kadar olan dönem içerisindeki beden eğitimi ve öğretimini etkileyen çağdaş jimnastik akımlarını ve Okullardaki beden eğitimi ve öğretimini incelemektir. Amaç doğrultusunda literatür taraması yapılarak, konuyla ilgili elde edilen Türkçe, İngilizce ve Osmanlıca kaynaklar incelenmiştir. Yazılı kaynakların incelenmesi sonucunda, II. Meşrutiyet döneminde, çağdaş beden eğitimi ve öğretiminin gelişmesindeki en büyük etkenlerden birisinin, Selim Sırrı Tarcan olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca çağdaş beden eğitimini geliştirmek için birçok kitabın tercüme edildiği ve yurtdışında yapılan konferanslar gidildiği tespit edilmiştir. Dönem içerisinde hakim olan milliyetçilik düşüncesi de beden eğitimi ve sporun gelişmesine önemli bir katkı sağlamıştır. Ayrıca yapılan okumalardan, Meşrutiyet dönemi içerisinde çıkan savaşların ve halkın muhafazakâr bir yapıda olmasının çağdaş beden eğitimi ve öğretimini olumsuz şekilde etkilediği anlaşılmıştır.
Keywords
Abstract
In 2nd. Constitutional, innovations were started to apply in the curriculums of schools in Ottoman Empire with the effect of becoming westernized. After these innovations, physical education and sports course was also influenced positively. Physical education and sports course took place in many schools’ curriculum in this period. In the last phase of the Ottoman Empire, there were German, Swedish and Danish gymnastic movements. Swedish gymnastics was developed by Ling'in and Bronting'in. In this gymnastics system, it was prepared according to the social, economic and administrative structure and needs of Sweden at that time. As for the Danish system, this procedure inherited from the Bukh is essentially no different from the Swedish one. German gymnastics; It was a structure that was created by Bazedov, a Christian clergyman, to get rid of children from concepts such as religion and race, and to raise a human-loving individual. Monsieur Curel, who came from France, was one of the first people to bring modern gymnastics to the Ottoman state. II. Along with the Constitutional Monarchy, the education quality of Darülmuallimat was also tried to be increased. The most important development in this direction was changed the name of Darülmuallimat to Darülmuallimat-ı Âliye in 1913 and training was given to 30 people to train physical education teachers. On October 6, 1913, Tedrisat-ı İptidaiye Kanun-ı Muvakkatı (Primary Education Provisional Law) was accepted, and with this law, physical education and teaching classes were included in the curriculum of primary schools for the first time. II. One of the greatest innovations brought by the Constitutional Monarchy was that physical education and training classes were given to Turkish girls. After Turkish women were allowed to enter Gülhane Park in 1913, opening an İnas Darülfünûn for Turkish women in 1915 came to the fore. The discipline of physical education for women and girls was given by Selim Sırrı at the conferences initiated in Darülfünun. Scouting began to develop in the Ottoman Empire during the Constitutional Period. Scouting activities were included in the program of (Sultani) High Schools in 1910 and of the İdadis in 1911. The study is structured with the "historical research" method, in which the researcher evaluates the relevant sources and publications in order to learn, understand and explain the development of events in the past tense, within the scope of the "screening model", which aims to describe a past or present situation as it exists. The purpose of this study was to investigate physical education in schools and comtemporary gymnastics movement influencing physical education methods starting from 2nd constitutional period to republic period. In accordance with the purpose, English, Turkish and Ottoman Turkish sources related to research were examined. As a result of examining written sources, It was inferred that one of the most important factors in comtemporary physical education development in 2nd constitutional period was Selim Sırrı Tarcan. In addition, it has been determined that many books have been translated and conferences held abroad have been organized to improve contemporary physical education. Nationalism thought dominated in that period also became a contribution in the development of physical education and sports. In addition, it was understood that as the wars broke out in constitutional period and as the public was too conservative, physical education and sports teaching was negatively influenced.
Keywords
- Acet, M ve Yıldıran, İ.(1999). İsveç cimnastiğinin Dünya'da ve Türkiye'de Gelişimi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (2): 291-300.
- Akyüz, Y. (2001).Türk Eğitim Tarihi. (Başlangıçtan 2001’e). İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.
- Altın, H. (2011). Osmanlı Son Döneminde Muallim Okulları Dışındaki Öğretmen Yetiştiren Kurumlara Genel Bir Bakış, Sosyal Bilimler Dergisi. 1 (1): 11-24.
- Altın, H. (2013). II. Meşrutiyet Devri Pedagoglarından Sabri Cemil ve Amelî Fenn-i Tedris’i, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 2013, 8(2): 19-35.
- Amman, T. (2012). Bir Modernite Projesi olarak Spor, Din ve Hayat TDV İstanbul Müftülüğü Dergisi, (17): 26-29.
- Ançel, F.G (2005).18 ve 19 Yüz Yıllarda Avrupa'da Beden Eğitimi Akımlarının Türkiye'deki Görünümleri ve Selim Sırrı Tarcan'ın Çabaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, 2005.
- Ayas, N. (1948).Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitimi, (Kuruluşlar ve Tarihçeler. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Baskın, B. (2007). 2. Meşrutiyet’te Eğitim, Kadın ve İnas Darülfünunu (İlk Kadın Üniversitesi), Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı.
- Bilge, N. (1989). Türkiye' de Beden Eğitimi Öğretmeninin Yetiştirilmesi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Budak, L ve Budak, Ç. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne İlkokul Programları (1870-1936) , Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3 (1): 377-393.
- Çelebi, N ve Asan. H. T. (2014). II. Meşrutiyet Dönemi Eğitimi ve İnsan/Birey Yetiştirme Paradigmaları Analizi, Eğitim ve Öğretim Araştırmalar Dergisi., 3(1): 262-270.
- Çelik, Geç (2010). Osmanlı Döneminde Batılılaşma Ekseninde Beden Eğitimi ve Spor, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ve Bulgu, Geç Osmanlı Döneminde Batılılaşma Ekseninde Beden Eğitimi ve Spor, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (24): 138- 147.
- Dağlar Macar, O. (2010). Osmanlı Rum Eğitim Sistemi ve İstanbul Rum Kız Okulları (19. ve 20. Yüzyıl), Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice, 10 (2): 771-817.
- Demir, Cenk. (2014). Amerikan Board’un İzmir’deki Faaliyetleri ve İzmir Uluslararası Kolej, Yayınlanmış doktora tezi, Kayseri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı.
- Demirel, D. (2007). Osmanlı Devletinde Sultaniler ve İdadiler, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
- Demirel, F. (2012). II. Meşrutiyet Sonrası Osmanlı'da Orta Öğretim Sultaniler, Tarih İnceleme Dergisi,xxvıı (2): 339-358.
- Ergün, M. (1996). İkinci Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914). Ankara: Ocak Yayınları,
- Green, T.A. (2001). Martial Arts of the World An Encyclopedia Volume One: A–Q (ebook).
- Gülüm, V. (2008).Adana İlindeki Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İlköğretim Okullarında Uygulanmakta Olan Beden Eğitimi Öğretim Programına Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
- Günay, N. (2013). Atatürk Döneminde Türkiye’de Beden Eğitiminin Gelişimi ve Gazi Beden Terbiyesi Bölümü, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 29 (85): 73- 99.
- Güven, İ. (2003). Osmanlıdan Günümüze İzciliğin Gelişimi ve Türk Eğitim Tarihindeki Yeri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 65-73.
- Güven, Ö. (1997). Selim Sırrı Tarcan’ın yaşamı ve hizmetlerine toplu bir bakış. A. F. Oğuzkan (Ed.), Selim Sırrı Tarcan, yaşamı ve hizmetleri içinde (s. 12-34). Ankara: Türk Eğitim Derneği.
- Güven, Ö. (1996). Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Yetiştiren Okulların Eğitimini Hazırlayıcı Çalışmalar. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, , 1 (2): 70-82.
- Keten, M. (1974). Türkiye'de Spor, Ankara: Ayyıldız Matbaası A.Ş, 1974.
- Kılıç, M. (2013). Tek Partili Dönemde Türkiye’de Modern Sporun Teşekkülü. Tarih Okulu Dergisi, İlkbahar-Yaz, (14): 27-53.
- Levinson, David & Christensen, Karen, (1999). Encyclopedia of World Sport From Ancient Times to the Present, New York Oxford Oxford University Press.
- Mengütay, S. (1992). Artistik Cimnastik Temel Teknik Hareketlerinin Öğretim Yöntemleri ve Yardım Şekilleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Matbaa Birimi.
- Ünal, U. (2014). (Proje Yöneticisi), (Proje Sorumluları: Budak, Mustafa., Bayır, Önder ve Yıldıztaş, Mustafa). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Eğitiminde Modernleşme, İstanbul: T. C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 134, Bion Matbaacılık.
- Sivaz, B.A., Yıldız, M ve Tekin, M. (2009). Mili Mücadele Dönemi Doğu Cephesi'nde Kurulan Eğitim Kurumlarında Uygulanan Beden Eğitimi ve Spor Faaliyetler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 2 (8): 446- 451.
- Soyer, Fikret. (2014). (Osmanlı Devletinde 1839 1908 Tanzimat Dönemi Beden Eğitimi ve Spor Alanındaki Kurumsal Yapılanmalar ve Okul Programlarındaki Yeri Konusunda Bir İnceleme. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1).
- Şanal, M. (2003). Osmanlı Devleti’nde Medreselere Ders Programları, Öğretim Metodu, Ölçme ve Değerlendirme, Öğretimde İhtisaslaşma Bakımından Genel Bir Bakış. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , 14(1): 149-168.
- Şinoforoğlu, O.T. (2015). Selim Sırrı Tarcan ve İsveç Jimnastiği: Beden Eğitiminde İsveç Modelinin II. Meşrutiyet Dönemi Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonu. Yayımlanmış doktora tezi. Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Taşkesenlioğlu, M.Y. (2009). Türkiye'de İzcilik Teşkilâtının Kuruluşu. CTAD, Güz,10: 103- 116.
- Tayga, Y. (1990). Türk Spor Tarihine Genel Bakış. Ankara: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğ. 1990.
- Tazegül, Ü. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Dönemlerinde Misyonerlik ve Spor. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7.1: 171-191.
- Türk, İ.C. (2012).II. Meşrutiyet Dönemi Mekteplerinden “Makriköy İnas İttihadi Osmani Mektebi” Tedrisat Programı ve Talimatı Dahiliyesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 361-370.
- Yılmaz, Şadiye. Osmanlıdan Cumhuriyete Sıbyan Mekteplerinde Yenilik ve Gelişmeler, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, 2009.
