Author:
Abstract
Hümanizm genel olarak, akıllı insan varlığını tek ve en yüksek değer kaynağı olarak gören, bireyin yaratıcılığının ve ahlaki gelişiminin rasyonel ve anlamlı bir biçimde doğaüstü alana başvurmadan, doğal yoldan gerçekleştirilebileceğini belirten, insanın doğallığını, özgürlüğünü ve etkinliğini ön plana çıkartan felsefi bir akımdır. Daha özelde ise hümanizm, Batı Avrupa’da XV. ve XVI. yüzyıllarda sanat, edebiyat ve düşünce alanında yaşanan geniş kapsamlı bir değişimi temsil eden hareketi; insanı doğa ve tarihle yeniden barıştırmayı ve bütünlemeyi amaçlayan, insanı doğallığı ve geçmiş tarihsel mirasıyla özellikle de antik Yunan kültürü açısından yorumlayan tavrı ifade eder. Osmanlı-Türk toplumu XIV., XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa’nın yaşadığı Rönesans ve hümanizmin dışında kalmıştır. XVIII. yüzyıla gelindiğinde Fransız Devrimi (1789) ile doruk noktasına ulaşan Aydınlanma birçok ülkeyi etkilerken ülkemizi de etkilemekte gecikmemiştir. Böylece Batı düşünce tarihindeki Aydınlanma Hareketi Osmanlı’ya Batılılaşma hareketlerinin kesin biçimde başlatıldığı Tanzimat (1839-1876) döneminde Tanzimat Fermanı ile girebilmiştir. Bu çalışmada Erken Cumhuriyet Döneminde (1960 yıllarına değin) hümanizm konusu ele alınacaktır.
Keywords
Abstract
In general, humanism is a philosophical movement that considers intelligent human existence as the only and highest source of value, that states that the creativity and moral development of the individual can be realized rationally and meaningfully in a natural way without resorting to the supernatural, and that emphasizes the naturalness, freedom and activity of man. More specifically, humanism refers to the movement representing a far-reaching change in art, literature and thought in Western Europe in the XVth and XVIth centuries; a movement aiming to reconcile and integrate man with nature and history, interpreting man in terms of his naturalness and his past historical heritage, especially the ancient Greek culture. Ottoman-Turkish society remained outside the Renaissance and humanism experienced by Europe in the XIVth, XVth and XVIth centuries. The Enlightenment, which reached its climax with the French Revolution (1789) in the XVIIIth century, affected many countries and was not delayed in affecting our country. Thus, the Enlightenment movement in the history of Western thought entered the Ottoman Empire with the Tanzimat Edict during the Tanzimat period (1839-1876) when the Westernization movements were initiated decisively. In this study, the subject of humanism in the Early Republican Period (until the 1960s) will be discussed.